Dư địa chính sách tiền tệ ngày càng eo hẹp, cần thị trường vốn "chia lửa"

TS Cấn Văn Lực

Chuyên gia tài chính ngân hàng

302 bài viết

• Việc nghiên cứu và triển khai quản lý tiền KTS quốc gia là rất cần thiết
  Tại: Quản lý, giao dịch tài sản số tại Việt Nam: Cấp thiết xây dựng khung pháp lý phù hợp

Lãi suất khó giảm thêm, chính sách tiền tệ eo hẹp

Tuần qua (22 – 26/9), lãi suất VND trên thị trường liên ngân hàng bật tăng mạnh ở tất cả các kỳ hạn ngắn. Chốt ngày 26/9, lãi suất qua đêm vọt lên 4,36%/năm, tăng 0,44% so với tuần trước; kỳ hạn 1 tuần tăng 1,38% lên 5,66%; 2 tuần tăng 0,78% lên 5,70% và 1 tháng 5,56% (+0,32 điểm %).

Trên thị trường mở (OMO), Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã chuyển sang bơm ròng thanh khoản: lượng chào thầu cầm cố giấy tờ có giá nâng lên 85.000 tỷ đồng với các kỳ hạn 7, 14, 28 và 91 ngày, lãi suất 4,0%. Kết quả, có 79.811 tỷ đồng trúng thầu trong khi 50.499 tỷ đồng đáo hạn. Tính chung cả tuần, NHNN bơm ròng 29.312 tỷ đồng cho hệ thống sau 4 tuần liên tiếp hút ròng.

Động thái bơm ròng thanh khoản của NHNN phản ánh áp lực thanh khoản đang hiện hữu, trong bối cảnh tín dụng tăng tốc vào những tháng cuối năm. Việc kỳ vọng tiếp tục giảm lãi suất trong thời gian tới theo giới chuyên môn là khó khăn. Chia sẻ tại Diễn đàn kinh tế, ông Đinh Đức Quang, Giám đốc Khối Kinh doanh tiền tệ Ngân hàng UOB Việt Nam nhận định mặt bằng lãi suất cho vay doanh nghiệp, nhất là các khoản vay ngắn hạn, hiện ổn định quanh 5%/năm.

Theo số liệu cập nhật của NHNN gần đây, tính đến ngày 10/09/2025, lãi suất cho vay bình quân đối với các khoản vay mới chỉ còn 6,52%/năm, giảm 0,41% so với cuối năm 2024, giúp doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn với chi phí thấp hơn.

Việc hạ lãi suất sâu hơn trong ngắn hạn là không dễ, bởi chính sách lãi suất phải hài hòa lợi ích giữa người gửi và người vay

Tuy nhiên vấn đề đặt ra là mức lãi suất này đã đủ hấp dẫn để thúc đẩy mạnh mẽ sản xuất, tài trợ thương mại… Trả lời câu hỏi này theo ông Quang, việc hạ lãi suất sâu hơn trong ngắn hạn là không dễ, bởi chính sách lãi suất phải hài hòa lợi ích giữa người gửi và người vay, đồng thời chịu ràng buộc từ áp lực tỷ giá. Dù tỷ giá USD/VND chỉ tăng khoảng 3,4% từ đầu năm – mức biến động không quá lớn trong chu kỳ 5 năm song trong bối cảnh hiện tại đây vẫn là yếu tố khiến NHNN phải thận trọng.

Chung quan điểm TS Cấn Văn Lực - chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV nhận định, dư địa chính sách tiền tệ của NHNN hiện rất eo hẹp, nên rất khó giảm thêm lãi suất. Bởi lãi suất điều hành của NHNN cho vay tái cấp vốn khoảng 4,5%/năm - cao hơn 1 chút so với lãi suất cho vay qua đêm của Mỹ chỉ 4,25%. "Nếu giảm thêm lãi suất sẽ rất nguy hiểm vì lo ngại “chảy máu ngoại tệ”. Thống đốc NHNN cũng đã phát biểu trước Quốc hội, nếu tình hình tỷ giá căng thẳng sẽ cân nhắc câu chuyện lãi suất. Nên giảm lãi suất là rất khó, chưa kể câu chuyện cung tiền và lạm phát sẽ căng thẳng”, TS. Lực bày tỏ lo ngại.

Theo vị chuyên gia, tín dụng đã tăng khoảng 11%, cao hơn 20% so với cùng kỳ năm ngoái; trong đó tín dụng bất động sản tăng nhanh, nên không thể tiếp tục dựa vào kênh ngân hàng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh phải kiểm soát rủi ro nợ xấu.

Cần chuyển trọng tâm sang chính sách tài khóa và thị trường vốn

Có thể thấy, khi dư địa chính sách tiền tệ ngày càng eo hẹp, vai trò của chính sách tài khóa và các kênh huy động vốn dài hạn càng trở nên quan trọng để giảm thiểu tác động tiêu cực cho nền kinh tế. TS. Cấn Văn Lực đề xuất cần đẩy mạnh các giải pháp tài khóa như cắt giảm thuế, phí; thúc giải ngân đầu tư công..“Dư địa về cải cách lúc này cần đẩy mạnh phát triển kinh tế tư nhân, kể cả kinh tế nhà nước. Cần phát triển thị trường bất động sản bền vững hơn, phù hợp với thu nhập của người dân”, TS. Lực gợi ý.

Về phía NHNN, ông Nguyễn Phi Lân, Vụ trưởng Vụ Dự báo, Thống kê – Ổn định tiền tệ, tài chính NHNN cho biết, trong thời gian tới, NHNN tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ theo hướng chủ động, linh hoạt, kịp thời và hiệu quả, đồng thời phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách khác để vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, vừa ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát. NHNN sẽ điều hành nghiệp vụ thị trường mở linh hoạt, bám sát mục tiêu chính sách tiền tệ; tái cấp vốn cho các tổ chức tín dụng để hỗ trợ thanh khoản và cho vay theo các chương trình đã được Chính phủ, Thủ tướng phê duyệt, đồng thời hỗ trợ cơ cấu lại tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu.

Đồng thời, NHNN theo sát tình hình kinh tế để điều hành lãi suất phù hợp với diễn biến thị trường, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ; tiếp tục yêu cầu các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí, tăng cường chuyển đổi số, từ đó tạo điều kiện hạ thêm lãi suất cho vay. Song song đó, NHNN sẽ theo dõi chặt chẽ diễn biến thị trường trong và ngoài nước, điều hành tỷ giá linh hoạt, phối hợp với các công cụ chính sách tiền tệ để can thiệp kịp thời, ổn định thị trường ngoại tệ, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô. Ngoài ra, việc điều hành tín dụng được thực hiện theo hướng phù hợp với khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế, hướng dòng vốn vào sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và động lực tăng trưởng theo chỉ đạo của Chính phủ; kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với những lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; đồng thời tiếp tục đơn giản hóa thủ tục, hồ sơ vay vốn và tạo thuận lợi cho khách hàng tiếp cận vốn ngân hàng nhưng vẫn đảm bảo tuân thủ pháp luật.

Nhìn về dài hạn, ông Đinh Đức Quang cho rằng cần giảm sự phụ thuộc của doanh nghiệp vào vốn tín dụng ngân hàng cho các nhu cầu trung và dài hạn. Đây cũng là gánh nặng lớn của hệ thống ngân hàng và cũng là một trong những nguyên nhân gây sức ép lên mặt bằng lãi suất.

“Thay vì chỉ trông chờ vào tín dụng, nền kinh tế cần các cơ chế hiệu quả hơn để huy động vốn qua các kênh khác như chứng khoán và trái phiếu. Việc san sẻ gánh nặng huy động vốn dài hạn sang các kênh này mới là giải pháp căn cơ, giúp doanh nghiệp và nền kinh tế phát triển bền vững”, ông Quang nhấn mạnh.

Mặc dù được đánh giá là giải pháp căn cơ giúp doanh nghiệp giảm gánh nặng vay ngân hàng, giảm sức ép lên mặt bằng lãi suất và duy trì tăng trưởng bền vững nhưng kênh huy động vốn này vẫn còn chưa phát huy được vai trò.

TS. Cấn Văn Lực nhận định, thị trường vốn gồm cổ phiếu, chứng khoán và trái phiếu doanh nghiệp vẫn chưa trở thành kênh dẫn vốn trung, dài hạn quan trọng cho nền kinh tế. TS Lực dẫn số liệu cho thấy tỷ lệ vốn huy động qua thị trường chứng khoán (phát hành mới, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước) trong năm qua chỉ chiếm khoảng 3% tổng vốn toàn nền kinh tế, chưa tương xứng với vai trò của kênh này. Trái phiếu doanh nghiệp cũng chỉ đóng góp 12–13% tổng nguồn vốn, một con số còn rất khiêm tốn. “Chúng tôi đã kiến nghị với Chính phủ, Thủ tướng cần nâng tỷ trọng vốn huy động từ thị trường vốn – bao gồm cổ phiếu, trái phiếu và quỹ đầu tư – lên khoảng 20–25%, thậm chí 30% tổng vốn của nền kinh tế, thay vì ở mức dưới 15% như hiện nay”, TS. Lực đề xuất.